بازار کاشان که معبر مسقفی به طول حدود ٣ کیلومتر است، مجموعه ای نفیس و پر تنـوع از معمـاری سنتی و کهن ایران است که نمود بارزی از شیوه ها و شگردهای معمـاری گـذشتـه از دوران پیـدایـش اولیه آن تا عهد قاجار در آن به چشم می خورد.

این بازار که از دیرباز در قلب شهر قرار گرفته، افزون بر مرکـز مهـم تجـاری و فعـالیتهـای اقتصـادی، اصلی ترین مسیر ارتباطی و خدماتی شهر نیز به شمار می آمده و فضاهـای مـوجـود در آن از اهمیـت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نیز بهره مند بوده اند.

پیشینه تاریخی بازار نخستین کاشان به درستی آشکار نیست اما با توجه به وجود کارگاه ها و صنایع دستی (همچون مسگری و قلمزنی) به ویژه از سده های چهارم و پنجم هجـری در کـاشـان مـی تـوان پیدایش بازار را حداقل از آن زمان دانست. وجود تاریخ ٨٨٨ ه. ق روی در چوبی سـرای بـزرگ زغـال فروش ها (در وسط بازار مسگرها) قدمت این بخش از بازار را به دوره آق قویونلو مسجل می سازد.
بازار کاشان در عهد صفوی گسترش و رونق فراوانی یافت چنانچه در زمـان شـاه عبـاس اول (در سـال ١٠٠٩) چهار بازار نو و مفصل به نام قیصریه شامل سراها و تیمچه ها ی عالی با معمـاری زیبـا در وسـط بازار احداث شد و در همان دوران بازار به نخستین مرکز جشن و محل تفریحات و محفل های شاهانه بدل گشت.
این عمران و آبادانی با زلزله سال ١١٩٢ ه. ق در کاشان رو به انهدام و ویرانی نهاد آنچنـانکـه حـاج سلیمان صباحی بیدگلی شاعر آن دوران گفته است:

       چون به چشم زخم گردون از فشار زلزله                         ناگهان معمره کاشان پذیرفت انهدام

     کوچه و بازار آن شد آنچنان ویران که کس             فرق نتوانست کردن این کدام و آن کدام

با شروع حکومت زندیه و به دنبال آن در عصر قاجار بار دیگر عمران و آبادانی بـه شهـر روان شـد و در جای جای بازار شاهد یادگارهای چشمگیر و هنر مندانه معماری آن دوران هستیم که هر یک چشم نواز و حیرت ساز همچون شاهکارهایی دست نایافتنی جلوه گری می کنند. بناهایی همچون تیمچه امین الدوله، مدرسه عظیم سلطانی و کاروانسراهـای گـونـاگـون یـادگـارهـای معماری دوره قاجار در بازارند.
بازار سر پوشیده کاشان شریان زنده شهر است. بازارچه هایـی کـه از راستـه بـازار منشعـب مـی شـود، همچنین تیمچه ها، چهار سوقها و کاروانسراها، مسجدها، آب انبارها و حمام ها نبض اقتصادی شهـر را از هر جهت تکمیل می کنند.

ساختار عمومی بازار کاشان که تا ٥٠ سال پیش دست نخورده باقی مانده بود، امروزه بر اثـر خیـابـان سازیها آسیب دیده است.
آنچه اساس معماری را در مجموعه بازار کاشان تشکیل می دهد ، عبارت است از معابر سرپـوشیـده بـا طول های مختلف که افزون بر صدها مغازه، فضاهایی همچون چهار سوق ها، کاروانسراها، سـراهـا و ... را در خود جای داده است. این معابر دارای طاق های چشمه ای و گنبدی بـا نـورگیـرهـای دایـره ای شکل است.
عمده ترین مصالح به کار رفته در بازار، آجر،‌خشت خام و ملات گل است و افزون بر آن کاهگل و گـچ به عنوان روکش بنا و از چوب در سردرها و چفت ها و قوس ها و در ها استفاده شـده اسـت کـه همـه این مصالح متناسب با شرایط اقلیمی و آب و هوای منطقه است.

یکی از فضاهای تشکیل دهنده مجموعه بازار کاشان، چهار سوق است. چهار سـوق هـا فضـای ارتبـاط دهنده دو معبر بازارند ه با سقف های رفیع و با عظمت، از معماری و تزئینات غنی تری بـرخـوردارنـد که از جمله این چهار سوق ها می توان به چهار سوق امین و میانچال اشاره کرد.

راسته ها و بازارچه های مهم بازار کاشان
هر صنف و دسته ای بازار خاصی را برای عرضه کالاهای مشابه خود برگزیده انـد و بـرای خـود راستـه بازاری را به وجود آورده اند که به مهمترین این راسته ها یا بازارچه ها اشاره می شود:

بازارچه مسگرها: بنیان اولیه آن از دوره زندیه است و کاروانسراهای گبرها و میرپنـج در همیـن راستـه قرار دارند. ادوارد براون (شرق شناس انگلیسی) در وصف این بازارچه گفته است: "بـازار مسگـرهـای کاشان با صدای دایمی چکش که روی مس می خورد و کوره هایی که مس در آبها قـرمـز مـی شـود، یکی از نقاط تماشایی زمین است."
بازار چه قیصریه: قدمت این بازارچه به دوره زندیه می رسد. بنای مسجد و آب انبار بـالابـازار، حمـام خان، سرای حاج محمد صادق، کاروانسرای نو و فیض در این بازارچه اند.
بازارچه رنگرزها: از آثار دوره صفویه است و آن انبار صباغ در آن واقع است.
بازارچه ملک: به دوره زندیه و قاجاریه تعلق دارد و مسجد تبریزی ها در انتهای این بـازارچـه جـای گرفته است.
بازارچه ارسی دوزها: در دوره زندیه ساخته شده است و به بازارچه قیصریه متصل است. سرای بخشـی هم در جنب این بازارچه قرار دارد.
چهار سوق میانچال: از دو طرف به مسجد میانچال و تیمچه امین الدوله محدود است. بنیان اولیـه آن متعلق به قرن هشتم هجری است.
بازارچه خیاط ها: در ضلع شمالی تیمچه امین الدوله واقع شده و از جمله بناهای دوره قاجاریه است.
بازارچه بزازها: در انتهای بازار درب زنجیر قرار گرفته و در فضای مربع شکلی ساخته شده که از اضلاع آن چهار بازارچه جدا شده است. این بنا از آثار دوره زندیه است.
بازارچه درب زنجیر: اصل بنا متعلق به دوره ایلخانی است و دوره زندیه مرمت شده است.
بازارچه زرگرها: از آثار دوره زندیه است که مسجد سلطانی هم در آن واقع شده است.
بازارچه گذرنو: حد فاصل خیابان های بابا افضل و بازارچه زرگرها واقع شده و بنای حمـام، مسجـد و آب انبار گذر نو و مقبره شاه یلان در این بازارچه واقعند.
تیمچه ملک التجار: در کنار تیمچه امین الدوله قرار دارد و از آثار حـاج محمـد حسیـن ملـک التجـار در نیمه دوم قرن سیزدهم هجری قمری است.
تیمچه امین الدوله : این بنا در یکی از نقاط مرکزی بازار و متعلق به دوره قاجاریه است که در اواخـر قرن ١٣ هجری در ٣ طبقه مستحکم و با طول و عرض زیاد بناشده و ارتفاع گنبد آب نیز در خور توجـه است.
این بنا که هر سال در ایام سوگواری امام حسین (ع)، میعادگاه گروه ها و دسته های مـذهبـی عـزادار است، از زیباترین و بدیع ترین بناهای بازار است که به سان شاهکاری نغز و هنر مندانه با سقفـی بـا تزئینات زیبای رسمی بندی پرکار و تزئینات معقلی در بازار میانچال قرار دارد. بانی این بنا فرخ خان غفاری کاشی ملقب به امین الدوله و معمار آن استاد علی مریم کاشانی بـوده است.
 

وجه تسمیه مسجد
مجتهد بزرگ کاشان ملا محمد مهدی نراقی (ملا محمد بن ابیذر) فرزند آخرش موقعی به دنیا می آید که خودش فوت می کند، بنا به رسم آنزمان نام پدر را بر فرزند می گذارند و پس از مدتی فرزند هم مجتهد می شود و مردم کاشان به دلیل این تشابه اسمی به پدر " آقا بزرگ" و به فرزند " آقا کوچک" می گویند. محمد شاه قاجار در راه سفر به اصفهان چند روزی در کاشان اقامت و طی آن با علمای شهر و از جمله با ملامحمد مهدی (آقا کوچک) ملاقات می کند، متوجه می شود که وی از لحاظ علمی بسیار بالا هستند به مردم کاشان امر می کند از این به بعد به وی هم آقا بزرگ بگویند و به حاج محمد تقی خانبان (حاکم وقت شهر) هم دستور می دهد تا این مسجد و مدرسه را برای ایشان بنا کرده و دختر خود را به عقد وی درآورند.

پیرنشین ها
در قسمت ابتدایی بنا دو سکو در دو طرف بنا برمی خوریم به نام پیرنشین، علت تعبیه این سکوها هم این بوده است که اشخاصی که از کوچه عبور می کنند اگر باری بر دوش دارند برای رفع خستگی بار خود را روی این سکوها قرارداده و استراحت کنند و دلیل بعدی و مهمتر ؛ افراد سالمند و پیر بوده اند تا روی آنها به استراحت بپردازند.

کتیبه مالیاتی
در بالای درب ورودی مسجد (قسمت بیرونی) به کتیبه ای (لوح) سنگی برمی خوریم که فرمان معافیت مالیاتی بنا از طرف محمد شاه قاجار است و مضمون آن از این قرار است: "به حکم محکم شاهنشاه عادل، بأذن محمد شاه قاجار خلدالله ملکه و احسانه، حجت الاسلام ملامحمد مهدی نراقی به موجب فرمان مبارک مقرر آمده از تکالیف دیوانی معاف شد. در سر در این مسجد 32  نوع هنر کار شده است.

درب ورودی مسجد
تعدادی میخ در آن به کار رفته شده که تعداد آنها در دولنگه درب دقیقاً 6666 عدد به تعداد آیات قرآن کریم است. استفاده از این میخ ها دو علت دارد: در قدیم هنگام هجوم اقوام مهاجم ، مردم داخل مسجد پناه می گرفته اند، استفاده از این میخ ها داخل در باعث می شود تا در استحکام فوق العاده ای یافته و شخص مهاجم از بیرون به هیچ وجه نتواند با تبر در را خُرد کند.
علتی که باعث شده بعد از 180 سال در هنوز اینقدر سالم بماند، این است که میخ بعد از مدتی داخل چوب زنگ می زند و حالت تُردی به چوی می دهد که موریانه از آن خوشش نمی آید و به آن کاری ندارد.
روی دو دستگیره در هم دو بیت شعر از سعدی نوشته شده" زیبا تر از تو در نظرم هیچ منظری / کس درنیامدست به این خوبی از دری / اول منم که در همه عالم نیامده / دیگر نیاورد چو تو فرزند مادری".

راهروهای اطراف مسجد
علت تعبیه این راهرو افراد سالمند بوده اند تا به راحتی از آن عبور کنند. قسمت بعدی برآمدگی است به نام "پاچنگ" و علت تعبیه آن هم اینست که شخصی که از بیرون داخل مسجد می شود از دالان های کناری عبور کند تا احترام و قداست مسجد حفظ شود.

مهتابی یا زمستانه نشین
هنگام زمستان از آن استفاده می شده است ، سنگ هایی در وسط آن وجود دارد که علت تعبیه آنها تأمین نور اتاق های پایین است. جنس سنگ ها مرمر است و مرمر تنها سنگی است که نور از آن عبور می کند. مسجد آقا بزرگ تنها مسجد پنج طبقه دنیای اسلام است.
سبک به کار رفته در این مسجد گودال باغچه بوده و مزایای اصلی استفاده از این سبک عبارت است، ضد زلزله شدن بنا، استفاده از مصالح برداشته شده از کف در دیوارها و طاق ها به عنوان خشت و گل.

شبستان
به محض ورود به داخل شبستان هر مسجدی اولین قسمتی که توجه ما را به خود جلب می کند  "قبله و محراب"، شبستان مسجد آقا بزرگ بر خلاف بقیه مساجد و پیرو اصل رعایت تقارن توسط معمار؛کنار شبستان بنا شده است (نه در وسط).
جهت قبله ی محراب با عبارت " یا قاضی الحاجات" مشخص شده است . اطراف محراب کتیبه ای با خط ثلث (سوره های شمس و اعلی) و از جنس ساروج وجود دارد . بالای محراب هم برای انعکاس بیشتر صدای پیش نماز در کل مسجد کانالی تعبیه شده است.

قسمت زیر گنبد (مقصوره)
معماراین قسمت را با چهار ضلع سپس 8 و 16 آغاز کرده تا به دایره رسیده و نهایتاً دایره ها را به شمسه ای رسانده که در معماری نشانه احدیت و یگانگی خداوند متعال است. فضای داخلی گنبد با کتیبه ای از سوره فتح تزئین شده است.
گنبد این مسجد نیز سه لایه است. بیشترین محیط دایره برای گنبد 50 متر و ارتفاع نوک گنبد از سقف مسجد حدود 18 متر است.

حیاط برف انداز
حیاطی است در قسمت انتهایی بنا جهت تخلیه برف های گنبد، در وسط آن چاهی تعبیه گردیده تا برف ها به مرور آب شده و از طریق آن تخلیه شوند. نحوه برف روبی بام مسجد نیز در نوع خود جالب بوده است. زنجیری به نوک گنبد متصل بوده و با گردش زنجیر، برف نشسته بر فضای بیرونی گنبد تراشیده و به حیاط برف انداز ریخته می شده است.
زیر حیاط برف انداز چاهی قرار دارد که بین مردم کاشان به چاه امام زمان معروف است و مردم برای برآورده شدن حاجاتشان در کنار این چاه نماز می خوانند و عریضه داخل چاه می اندازند.
حیاط های اطراف شبستان تقارن ندارند یکی مسقف و محصور و دیگری بدون سقف و از 4 طرف آزاد است. در توضیح این عدم تقارن باید بگوییم که زمان ملامحمد مهدی صاحب اولیه دو حیاط قرینه ی هم بوده اند ولی بعد از مدتی فرزند ملا محمد مهدی اطراف یکی از آنها را پوشانده و مسقف می کند و شبستان مسجد را به آنجا انتقال می دهد.

در قسمت چپ محوطه حیاط اصلی (از درب ورودی) مقبره ای می بینیم متعلق به خاندان نراقی که فرزند و نبیره و فرزند نبیره ی ملا محمد مهدی (شهید علی) در آن خاک هستند. خود ملامحمد مهدی در قم و پدرش (ملا محمد مهدی بزرگ) در صحن صغیر حضرت علی (ع) در نجف مدفون است.
در این مقبره از درهای " اُرُسی" ( عمودی باز شو ) استفاده شده که در آنها هنر گره چینی زیبایی را می توانیم رویت کنیم. بنای مسجد و مدرسه آقا بزرگ مجهز به دو عدد بادگیر هم است. همچنین در این مسجد تاکنون چند فیلم و مجموعه تلویزیونی و سینمایی هم ساخته شده که مشهورترین آنها : طوقی، عیاران و ملاصدرا  است.
 

خانه تاریخی بروجردی که در محله ی قدیمی سلطان امیر احمد کاشان قرار دارد و هم اکنون محل اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشان است نمونه یکی از خانه های مسکونی دوره قاجار بوده که در سال 1280 هجری قمری توسط یکی از بازرگانان معروف کاشان به نام حاج سید حسن نطنزی ساخته شده است. اما بعضی از تزئینات بدنه ی داخلی هشتی ورودی آن در سال 1295 هجری قمری انجام گرفته است.
چون مراودات تجاری این بازرگانان نطنزی الاصل بیشتر با تجار شهر بروجرد انجام می شده است، از این رو طبق سنت های معمول آن زمان به بروجردی معروف شده و به همین مناسبت محل سکونت وی نیز به خانه ی بروجردی شهرت یافته است.
معمار طراح و سازنده ی خانه بروجردی یکی از معمارهای چیره دست کاشان به نام استاد علی مریم بوده است که خانه تاریخی طباطبایی (در نزدیکی خانه بروجردی) و تیمچه امین الدوله (در بازار میانچال کاشان) نیز از دیگر آثار این معمار هنرمند کاشانی است.

خانه بروجردی ها که هم بخش اندرونی و هم بیرونی دارد فاقد گودال باغچه است. این بنا در سه طبقه و به صورت چهار طرف ساخت، اطراف حیاط های اندرونی و بیرونی بنا گردیده است. این خانه بیشتر فضاهای معماری که در خانه های قدیمی کاشان یافت میشود را دارا می باشد. از جمله دو سرداب، سرپوشیده، شاه نشین، پنج دری، مهتابی، هشتی ورودی، ایوان تابستانی، ایوان زمستانی. ویژگی بارز این بنا سرپوشیده آن است که در کل شهر کاشان منحصر به فرد و استثنائی است. حیاط اصلی بیش از 620 متر مربع و یکی از سه حیاط یا اندرونی آن بیش از 630 متر مربع مساحت دارد. تزئینات ایوان تابستانی بنا در کاشان منحصر به فرد است و نقاشی های بی نظیری در سرپوشیده به چشم میخورد.
نقاشی های خانه ی بروجردی زیر نظر دو هنرمند بزرگ و نامدار نقاشی ایران در دوره ی قاجاریه، یعنی میرزا ابوالحسن غفاری کاشانی ملقب به صنیع الملک (بنیانگذار اولین مدرسه ی نقاشی در ایران) و برادرزاده اش مرحوم میرزا محمد خان غفاری کاشانی (کمال المک) ترسیم و طرح های گچبری خانه با نظارت این دو استاد تهیه و به انجام رسیده است.
این خانه متناسب با خصوصیات اقلیمی و شرایط جوی منطقه ی کویری کاشان طراحی و ساخته شده است. طوری که گرمای شدید تابستان با استفاده از بادگیرهایی که در بالای بام احداث شده هوای خنک و بسیار مطبوعی به صورت طبیعی و دائمی در زیرزمین ها جریان می یابد.

خانه بروجردی به طور کلی شامل دو بخش بیرونی و اندرونی است:

الف) بخش بیرونی

قسمت بیرونی خانه در حقیقت همان عمارت و حیاطی است که اکنون مورد بازدید علاقه مندان قرار می گیرد و شامل این بخش ها می باشد: راهرو ورودی، حیاط مرکزی، تالار سرپوشیده و نورگیر فوقانی آن، ایوان جنوبی، اتاق های تابستانی و حیاط های خلوت بین اتاق ها و بالا خانه هایی که به صورت قرینه در دو طرف تالار اصلی قرار گرفته اند، بادگیرها و زیرزمین (سرداب)، اتاق پنج دری زمستانی که بدنه ی داخلی آن از گچ بری بسیار ظریفی با طرح گل و مرغ تزئین شده است، اتاق های آفتاب گیر زمستان، بهار خواب جبهه ی شمالی، طارمی و قسمت غربی و سایر فضاها.

ب) بخش اندرونی

اندرونی خانه بروجردی خود شامل دو قسمت است:
قسمت جنوبی که دارای یک حیاط مرکزی و تالار بزرگ پذیرایی مزین به آیینه کاری است و در دو طرف تالار بالاخانه هایی ساخته شده که رو به داخل تالار باز می شود. در ضمن در اطراف تالار بزرگ اتاق های گوشواره بنا شده است.
قسمت شمالی که عبارت است از یک حیاط خلوت، اتاق پنج دری ساده، صندوق خانه، اتاق نشیمن و سردابی بزرگ که این سرداب در حقیقت طبقه ی تحتانی تالار بزرگ قسمت اندرونی است.
به طور کلی خانه بروجردی از نظر طرح، معماری، قدمت، تزئینات نقاشی و گچ بری جزء نفایس آثار تاریخی ایران است.

بعلت محبوبیت بین گردشگران از سوی سازمان یونسکو بعنوان جاذبه برتردر سال 2015 انتخاب شد. هنر استاد کمال الملک و اساتید معماری دیگر ایرانی را میتوان در این بنا مشاهده کرد.

سهراب سپهری (۱۵ مهر ۱۳۰۷ کاشان – ۱ اردیبهشت ۱۳۵۹ تهران) شاعر، نویسنده و نقاش بود. او از مهمترین شاعران معاصر ایران است و شعرهایش به زبانهای بسیاری از جمله انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی و ایتالیایی ترجمه شده‌ اند.

هر کجا هستم باشم
آسمان مال من است
پنجره، فکر، هوا، عشق، زمین مال من است
چه اهمیت دارد
گاه اگر می رویند
قارچ های غربت؟

زندگینامه
سهراب سپهری در ۱۵ مهرماه ۱۳۰۷ در کاشان به دنیا آمد. پدربزرگش میرزا نصرالله خان سپهری نخستین رئیس تلگراف‌ خانه کاشان بود. پدرش «اسدالله» و مادرش «ماه‌جبین» نام داشتند که هر دو اهل هنر و شعر بودند. سهراب سپهری چنین می انگاشت که دوران کودکی بسیار خوبی داشته است. او روزهایی سراسر شور و هیجان را در طبیعت باغ خانه می گذراند و لحظه هایی تکرار ناشدنی را تجربه می کرد. سهراب، عاشق روزهای آفتابی بود. اسفند کاشان را نیز به عنوان سرآغاز رویش جوانه ها و شکوفه ها خیلی دوست داشت. یکی از سرگرمی های سهراب، گِل بازی در روزهای تابستانی بود. گرفتن حشرات مختلف، نگهداری برخی حیوانات مثل بوقلمون، اردک و مرغ و خروس، دیگر سرگرمی سهراب بود. گیاهان، در زندگی کودکانه سهراب سپهری جایی مهم و مؤثر داشتند. سهراب در آغوش طبیعت زنده و ملموس و همگون با وجودش می بالید و سال ها را پشت سر می گذاشت. صبح ها خیلی زود، وقتی که هوا هنوز گرگ و میش بود، از خواب برمی خاست و تا تاریک روشن غروب، به بازی و شیطنت می پرداخت. او همواره پس از انجام دادن تکلیف های مدرسه، نقاشی می کرد. عادت کتاب خواندن، از زمان فراگیریِ خواندن و نوشتن در کودکی، در سهراب شکل گرفته بود و ساعت های معینی را مطالعه می کرد.

دورهٔ ابتدایی را در دبستان خیام کاشان (شهید مدرّس فعلی) (۱۳۱۹) و متوسّطه را در دبیرستان پهلوی کاشان گذراند و پس از فارغ‌ التحصیلی در خرداد ۱۳۲۲ در دورهٔ دو سالهٔ دانشسرای مقدماتی پسران به استخدام ادارهٔ فرهنگ کاشان درآمد. در شهریور ۱۳۲۷ در امتحانات ششم ادبی شرکت نمود و دیپلم دوره دبیرستان خود را دریافت کرد. سپس به تهران آمد و در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران به تحصیل پرداخت و هم‌زمان به استخدام شرکت نفت در تهران درآمد که پس از ۸ ماه استعفا داد. سپهری در سال ۱۳۳۰ نخستین مجموعهٔ شعر نیمایی خود را به نام مرگ رنگ منتشر کرد. در سال ۱۳۳۲ از دانشکده هنرهای زیبا فارغ‌ التحصیل شد و نشان درجه اول علمی را دریافت کرد. در همین سال در چند نمایشگاه نقاشی در تهران شرکت نمود و نیز دومین مجموعهٔ شعر خود را با عنوان زندگی خواب‌ ها منتشر کرد. در آذر ۱۳۳۳ در ادارهٔ کل هنرهای زیبا (فرهنگ و هنر) در قسمت موزه‌ ها شروع به کار کرد و در هنرستان‌ های هنرهای زیبا نیز به تدریس می‌ پرداخت.

سهراب به فرهنگ مشرق‌ زمین علاقه خاصی داشت و سفرهایی به هندوستان، پاکستان، افغانستان، ژاپن و چین داشت. مدتی در ژاپن زندگی کرد و هنر «حکاکی روی چوب» را در آنجا فرا گرفت. همچنین به شعر کهن سایر زبان‌ ها نیز علاقه داشت؛ از اینرو ترجمه‌ هایی از شعرهای کهن چینی و ژاپنی انجام داد.

در مرداد ۱۳۳۶ از راه زمینی به کشورهای اروپایی سفر کرد و به پاریس و لندن رفت. ضمناً در مدرسهٔ هنرهای زیبای پاریس در رشتهٔ لیتوگرافی نام‌ نویسی کرد. در دورانی که به اتفاق حسین زنده‌ رودی در پاریس بود بورس تحصیلی‌ اش قطع شد و برای تأمین مخارج و ماندن بیشتر در فرانسه و ادامهٔ نقاشی، مجبور به کار شد و برای پاک کردن شیشهٔ آپارتمان‌ ها، گاهی از ساختمان‌ های بیست‌ طبقه آویزان می‌ شد.

وی همچنین کارهای هنری خود را در نمایشگاه‌ ها به معرض نمایش می‌ گذاشت. حضور در نمایشگاه‌ های نقاشی همچنان تا پایان عمر وی ادامه داشت. سهراب سپهری مدتی در اداره کل اطلاعات وزارت کشاورزی با سمت سرپرست سازمان سمعی و بصری در سال ۱۳۳۷ مشغول به کار شد. از مهر ۱۳۴۰ نیز شروع به تدریس در هنرکدهٔ هنرهای تزیینی تهران نمود. پدر وی که به بیماری فلج مبتلا بود، در سال ۱۳۴۱ فوت کرد. در اسفند همین سال بود که از کلیهٔ مشاغل دولتی به کلی کناره‌گیری کرد. پس از این سهراب با حضور فعال‌ تر در زمینه شعر و نقاشی آثار بیشتری آفرید و راه خویش را پیدا کرد. وی با سفر به کشورهای مختلف ضمن آشنایی با فرهنگ و هنرشان نمایشگاه‌ های بیشتری را برگزار نمود.

سهراب هنرمندی جستجوگر، تنها، کمال‌ طلب، فروتن و خجول بود که دیدگاه انسان مدارانه‌ اش بسیار گسترده و فراگیر بود. از این رو آثار وی همیشه با نقد و بررسی‌ هایی همراه بوده‌اند.
برخی از کتابهای او عبارتند از: «تا انتها حضور»، «سهراب مرغ مهاجر» و «هنوز در سفرم»، «بیدل، سپهری و سبک هندی»، «تفسیر حجم سبز»، «حافظ پدر، سهراب سپهری پسر، حافظان کنگره»، «نیلوفر خاموش: نظری به شعر سهراب سپهری» و «نگاهی به سهراب سپهری».

شعر
وی در ابتدا به سبک نیمایی شعر می‌ سرود ولی بعدها رویه خودش را باز شناخت. در این شیوه جدید سهراب سپهری بر دیدگاه انسان مدارانه و آموخته‌ هایی که از فلسفه ذن فرا گرفته بود به شیوه جدیدی دست یافت که «حجم سبز» شیوه تکامل یافته سبکش محسوب می‌ شود. وی عادت داشت که دور از جامعه آثار هنری اش را خلق کند و برای رسیدن به تنهایی‌ هایش «قریه چنار» و کویرهای کاشان را انتخاب کرده بود.
از معروفترین شعرهای وی می‌ توان به: نشانی، صدای پای آب و مسافر اشاره کرد که شعر صدای پای آب یکی از بلندترین شعرهای نو زبان فارسی است. کریم امامی که از دوستان نزدیک وی بوده در زمان حیاتش برخی از شعرهای سهراب را به زبان انگلیسی ترجمه کرده‌ است. در سال ۱۳۷۵، ترجمه انگلیسی دو مجموعه صدای پای آب و حجم سبز با ترجمه اسماعیل سلامی و عباس زاهدی توسط انتشارات زبانکده منتشر شد. بعدها نیز مترجمان دیگری شعرهای وی را به زبانهای انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی و ایتالیایی ترجمه کردند. در سال ۱۳۷۱ شعرهای منتخبی از دو کتاب حجم سبز و شرق اندوه با نام «ما هیچ، ما نگاه» توسط «کلارا خانیس» به زبان اسپانیایی ترجمه شد. در سال ۱۳۷۵ منتخبی از اشعار سهراب سپهری توسط هنرمند ایرانی جاوید مقدس صدقیانی به زبان ترکی استانبولی ترجمه و از سوی انتشارات YKY در کشور ترکیه منتشر شد.

نقاشی
وی در نقاشی از دستاوردهای زیبایی شناختی شرق و غرب بهره‌مند گشته بود که این تاثیرها در آثارش جلوه گر بودند. در آثار نقاشی اش رویکرد نوین و متفاوتی داشت به طوریکه فرم‌های هندسی نخودی و خاکستری رنگش با تمامی نقاشان فیگوراتیو همزمانش متفاوت بود. درخت‌های او نتیجه پرهیزش از رنگ گذاری با قلم مو هستند.
امضای وی بر روی نقاشی‌ هایش به خط نستعلیق بوده که به نظر مرتضی ممیز جلوه از روحیه فروتنانه و ایرانی اش دارد. از آثار او می‌ توان به «طبیعت بیجان» ۱۳۳۶، «شقایقها، جویبار و تنه درخت» ۱۳۳۹، «علفها و تنه درخت» ۱۳۴۱، «ترکیب بندی با نوارهای رنگی» ۱۳۴۹، «ترکیب بندی با مربعها» ۱۳۵۱ و «منظره کویری» ۱۳۵۷ اشاره کرد. برخی از آثار وی در نزد مجموعه داران و دوستان سپهری قرار دارد و پروانه سپهری خواهر سهراب، آثاری از وی را که در اختیار داشت به موزه کرمان اهدا نمود.
سپهری رکورددار قیمت نقاشی مدرن ایرانی است. در سال ۱۳۹۳، یکی از تابلوهای درخت او در حراج تهران به قیمت یک میلیارد و هشتصد هزار تومان به فروش رسید.

درگذشت سپهری و آرامگاه
سهراب سپهری در سال ۱۳۵۸ به بیماری سرطان خون مبتلا شد و به همین سبب در همان سال برای درمان به انگلستان رفت، اما بیماری بسیار پیشرفت کرده بود و وی ناکام از درمان به تهران بازگشت. او سرانجام در غروب ۱ اردیبهشت سال ۱۳۵۹ در بیمارستان پارس تهران به علت ابتلا به بیماری سرطان خون درگذشت. صحن امامزاده سلطان‌ علی‌ بن محمد باقر روستای مشهد اردهال واقع در اطراف کاشان میزبان ابدی سهراب گردید.
در ابتدا یک کاشی فیروزه‌ ای در محل دفن سهراب سپهری نصب‌ شد، و سپس با حضور خانواده وی سنگ سفید رنگی جایگزین آن گردید که بر روی آن قسمتی از شعر «واحه‌ای در لحظه» از کتاب حجم سبز با خطاطی رضا مافی حکاکی شده‌بود:

به سراغ من اگر می‌آیی
نرم و آهسته بیا
تا مبادا که ترک بردارد
چینی نازک تنهایی من

این سنگ در مهر ۱۳۸۴ با بی‌دقتی کارگران و به علت سقوط مصالح ساختمانی بر روی آن شکست و با سنگ سفید رنگ دیگری که سعی شده‌ بود با سنگ قبلی شباهت داشته‌ باشد تعویض شد.
در ۲۹ اسفند ۱۳۸۷، سنگ بزرگتر سیاهرنگی بر روی سنگ سفید نصب گردید.

مراسم نکوداشت سپهری
در روز ۱۵ مهر ۱۳۸۷ به مناسبت هشتادمین سالروز تولد سهراب سپهری، با اهدای ۸۰ شاخهٔ گل، مراسمی بر سر مزار وی برگزار شد. سپس این مراسم در مجموعهٔ فرهنگی اقامتی خانهٔ احسان، از اماکن تاریخی کاشان، ادامه یافت. در این مراسم چهره‌ های فرهنگی و هنری همانند: احمد سمیعی گیلانی، شهرام ناظری، علی دهباشی و امین‌الله رشیدی حضور داشتند.
 

اگر به چادگان سفر کنید، حتماً اهالی چادگان، دیدن از روستای اورگان و پل تاریخی اورگان را به شما پیشنهاد می ‌کنند. روستای اورگان در دهستان چنارود جنوبی در ۳۵ کیلومتری جنوب غرب شهر چادگان واقع شده است. دشت ‌های پوشیده از گل، باغ‌ های انگور، گردو و بادام و آب‌ و هوای معتدل و خنک، روستای اورگان را به منطقه ‌ای ییلاقی و از زیباترین جاهای دیدنی چادگان تبدیل کرده است. نکته جذاب ‌تر خوی همدلی و اتحاد مردم آن است. پل اورگان نماد پایداری و استقامت قومی خودساخته و اصیل، یادگار همتی بلند در سایه محرومیت و نشانی از بختیاری ‌های مرکز ایران است. نیرویی که باعث شد حدود ۱۰۰ سال پیش، پل اورگان روی زاینده ‌رود ساخته شود. پل تاریخی اورگان در سال ۱۳۰۸ توسط حاج جلیل استکی یکی از اهالی بخش اورگان بر روی زاینده رود ساخته شد و در سال ۱۳۱۵شمسی وصیت نمود که پس از فوت ملا علی آقا استکی و ملا محمد هاشم از تمام دارایی او یک سوم آنرا به مخارج ساخت و تعمیر پل برسانند.

پل اورگان، به طول ۹۰ متر، عرض و ارتفاع پنج‌ متر، با ۱۲ پایه و ۱۱ دهانه معبر آب و حتی مخفیگاهی که درون درون پل تعبیه شده بود، محلی امن برای اقامت چند ساعته مسافران، به‌ دوراز حیوانات وحشی و راهزنان بوده است. پل اورگان که روی رودخانه مارون کشیده شده با سنگ و ساروج ساخته شده است. علاوه بر آن، پل اورگان محل برگزاری مراسم‌ بومی و جشن‌ های شادی نیز بوده است. امروزه این پل از جاذبه ‌های گردشگری و جاهای دیدنی چادگان اصفهان است. امروزه نیز پل اورگان محلی برای دورهمی‌ ها و جمع شدن اهالی و خانواده بزرگ قوم بختیاری است. این پل تاریخی با پیگیری اهالی روستا و دوستداران میراث فرهنگی ایران، در فهرست آثار ملی ایران، ثبت شد.

موقعیت مکانی
پل اورگان در جنب روستای اورگان در مرکز بخش چنارود و در ۳۵ کیلومتری شهر چادگان، در میانه جاده چادگان به کوهرنگ واقع شده است.

یکی از قشنگ ‌ترین جاهای دیدنی اطراف اصفهان چادگان است. چادگان با شهر اصفهان ۱۲۸ کیلومتر فاصله دارد. نزدیک به دو ساعت در راه هستید و بعد به دهکده‌ ای سرسبز می ‌رسید که پشت سد ساخته شده و همه چیز را باهم دارد، هم طبیعتی سرسبز، هم دریاچه زاینده رود و هم امکانات تفریحی متنوع. دهکده تفریحی زاینده رود، ۲۴۵ هکتار فضای سبز، نیم هکتار گلخانه و ۱۲۴ گونه گیاهی دارد. دهکده فرهنگی تفریحی زاینده که درساحل دریاچه سد زاینده رود ساخته شده، دارای ۱۴۸۸ دستگاه واحد ویلایی و آپارتمانی است. از ویژگیهای دهکده فرهنگی تفریحی زاینده رود مدیریت و ساماندهی با رعایت مسائل زیست محیطی دهکده می باشد. در سال ۱۳۸۷ از سوی سازمان حفاظت محیط زیست کشور لوح زرین تحت عنوان واحد برگزیده خدماتی سبز سال ۱۳۸۶ در کشور به سازمان عمران زاینده رود و این دهکده اهداء شد.

سابقه تاریخی
نام قدیمی چادگان پاراتاک می باشد. آخرین پادشاه هخامنشی برای فراهم کردن سپاه به این ناحیه آمده است. در دوره دیگری از تاریخ ایران، اسکندر مقدونی نیز در این محل اقامت کرده و به واسطه نفوذ خود، هنوز روستای مجاور چادگان به اسکندری معروف است، بعد ها، شاه عباس صفوی نیز به واسطه آباد بودن این ناحیه، ترک ها را به سمت این منطقه فرستاده است. چادگان از دو بخش چاد و گان تشکیل شده است. چاد به معنی شیار، شکاف و دره است و گان پسوند آن است. پاراتاک که به کلی از میان رفت، مردم در جایی نزدیک به آن خانه‌ های خود را بنا کردند. جایی نزدیک به رودخانه زاینده رود که در دره‌ای قرار گرفته و به همین دلیل، اسم چادگان بخود گرفت.

موقعیت جغرافیایی
دهکده فرهنگی تفریحی زاینده رود در ۱۲۰ کیلومتری غرب استان اصفهان در حاشیه رودخانه زاینده رود و در ۲ کیلو متری شهر چادگان در منطقه فریدن بزرگ واقع شده است. این دهکده از سمت شمال با شهرستان فریدن، از سمت غرب با شهرستان چادگان، از سمت شرق با شهرستان تیران و کرون، از جنوب با استان چهارمحال و بختیاری و از سمت غرب با بخش چنارود همجوار است.

امکانات تفریحی
در دهکده تفریحی زاینده رود امکانات تفریحی متنوعی وجود دارد، همین امکانات چادگان و سرسبزی آنرا از سایر شهرستان ها متمایز می سازد. سکو های نشیمن خانوادگی در حاشیه ی زاینده رود، باشگاه اسب سواری، اسکله قایقرانی (اسکله ای همراه با قایق پدالی، موتوری و یک دستگاه اتوبوس دریایی درچادگان وجود دارد که مسافران می توانند با آن ها لحظات خوشی را در دهکده زاینده رود برای خود رقم بزنند.) استخر چادگان، زمین های ورزشی (زمین فوتبال، بسکتبال، والیبال، تنیس روی میز و...)، تله کابین، پیست های دوچرخه سواری، باند فرود هلی کوپتر در باند هوایی چادگان، باغ ها و مزارع باغ های پر از میوه و مزارع مملوء از درخت چادگان بی نظیر است.

جدا از دریاچه سد زاینده رود و قایق سواری آن، چادگان تفریحات دیگری نیز دارد. به خاطر وجود ماهیانی مانند قزل ‌آلای رنگین کمان، کپور و زرد مردم برای ماهیگیری به این منطقه می ‌آیند. در این دهکده توریستی امکان اسب سواری نیز دارید که می توانید در این زمینه آموزش ببینید. با اتوبوس دریایی میتوانید دوری در رودخانه بزنید و به ساحل که برگشتید، زیر سایه درختان خستگی در کنید، یا می توانید با دوستان و خانواده خود در ساحل والیبال و بسکتبال و پینگ پنگ بازی کنید، و یا در استخر دهکده، تنی به آب بزنید که هم سانس ‌های مردانه و هم زنانه دارد. میتوانید با دوچرخه در دهکده گشت بزنید و اگر دلتان هیجان خواست سوار بر تله ‌کابین شده چادگان را از بالا ببینید. دمنوش خانه دهکده که انواع و اقسام شربت ها و دمنوش ها را میتوان در آن سفارش داد و رستوران های کوچک و بزرگ نیز از جاذبه های چادگان هستند، هرچند بساط کباب در دشت و دمن که از سنت های پسندیده ایرانیان است در اینجا هم حاکم است. وجود امکانات متعددی از تفریحات خانوادگی و دسته جمعی از جمله غواصی، پینت بال، شهر بازی و پارک بادی، کارتینگ، ماشین شارژی و پل معلق و … لحظات مفرح و هیجان انگیزی را برای گردشگران رقم میزند. آرامشِ در یک استراحتگاه ییلاقی با امنیت کامل و محیطی خانوادگی از نخستین ویژگی هایی است که دهکده فرهنگی تفریحی زاینده رود را محبوب مسافران کرده است.  برای اقامت در چادگان میتوانید هم ویلا کرایه کنید و هم به چشم سفری یک روزه آن را ببینید و برای شب دوباره به اصفهان برگردید.

نزدیک ترین مکانهای گردشگری
"مارکده " به عنوان یکی از زیبا ترین مقاصد پیاده روی حاشیه زاینده رود شناخته شده و در ۸ کیلومتری دهکده تفریحی واقع است. همچنین منطقه زیبای "بن" (Ben) در چهار محال و بختیاری، در ۲۰ کیلومتری جنوب دریاچه زاینده رود، با دهکده فاصله اندکی دارد. چشمه سلیمان نیز در ۷ کیلومتری غرب دهکده تفریحی واقع شده و چشمه وقا، چشمه خوانسارک، چشمه مرغاب در جاده تیران به داران قرار دارد (حدود ۴۰ کیلومتری دهکده تفریحی)، رودخانه اسکندری (پلاسگان) که یکی از منابع مهم آب زاینده رود است در ۱۷ کیلومتری غرب دهکده تفریحی قرار دارد. چشمه دیمه، سرچشمه اصلی زاینده رود، با ۷۲ کیلومتر رانندگی، در جاده غربی دهکده تفریحی واقع شده است. "چنارود" و "چهل چشمه" نیز در ۳۸ کیلومتری غرب دهکده تفریحی، از مراکز مهم عشایری محسوب می شود. در اواخر بهار برای دیدار از عشایر و رسوم آنان می توانید به این منطقه سفر کنید.

اماکن تاریخی چادگان
دهکده چادگان جاهای تاریخی مانند خانه معظم الملک میر پنج نیز دارد که به ثبت ملی رسیده است. این بنا یادگاری از دوره قاجار است که از زیرزمین، تالارها و اتاق های بزرگ با دیوارهائی مزین به نقوش و آینه کاری های ظریف تشکیل شده است. تزئینات خانه متاثر از تزئینات قرن گذشته اروپا می باشد. در مقابل عمارت آن حوضی بزرگ تصویر خانه را با شیشه های رنگین در خود منعکس می ‌کند. این خانه در سالهای گذشته به حال خود رها شده و توقع دیدن خانه ای سرپا را نداشته باشید. اسم کاوه آهنگر برای همه آشنا است. شخصیتی اسطوره ‌ای شاهنامه که علیه ضحاک قیام کرد. مشهد کاوه که به نام ‌هایی مثل دهستان کاوه، دهستان کاوه آهنگر و مشهد هم معروف است، دهستانی است که آرامگاه کاوه اهنگر و پسرش در آن قرار دارد و از جاهای دیدنی چادگان است.

هتل شاهین نطنز در مرکز شهر واقع بوده و در نزدیکی مسجد جامع نظنز میباشد که چند قدم بیشتر با این مسجد تاریخی فاصله ندارد.